Lopende band aan geluk

Auteur: Mirte Dophemont

Vanaf het moment dat ik het zie glinsteren in de metalen rekken, weet ik dat ik dit moét hebben. Ik wist van tevoren nog niet dat ik het nodig had, maar nu ik het zie staan ben ik er zeker van. Op de automatisch rollende weg zet ik het even neer. Het goedkeurende piepje maakt van het product mijn bezit. Een kort moment van geluk als ik het in mijn handen sluit en daarna los laat in mijn tas, tot mijn oog op iets nieuws valt.

`Nowadays people know the price of everything and the value of nothing.` Oscar Wilde schreef het al in 1890, maar voor de huidige maatschappij geldt deze uitspraak misschien wel nog meer. Want wie houdt er niet van? Shoppen en nutteloze dingen kopen voor de lol. Shoppen is geen noodzaak meer, maar eerder een hobby. We leven in een consumptiemaatschappij, een samenleving waar aan de lopende band goederen worden aangevoerd en verkocht. Bedrijven zien ons niet als individuen, maar als een grote massa. Een massa die van alles moet, moet eten, moet drinken, maar vooral een stroom van spullen nodig heeft. Ze proberen ons niet alleen producten te verkopen, ook wij zelf zijn product. Onze data en gegevens die we bijna overal wel moeten invullen. Je mailadres, postcode en volledige naam voor een beetje korting. Op die manier verkopen we ook een stukje van onszelf, in ruil voor een goedkoper product.

Als pionnetjes op een speelbord, bestuurbaar en voorspelbaar. Zo staan wij als consumenten in de rij. Onze wensen worden meteen in vervulling gebracht. Als je iets wilt hebben zoek je het op internet en binnen een week kun je het in je handen hebben. Ondertussen worden we aan alle kanten beïnvloed. Goede koopjes schreeuwen om onze aandacht via reclameborden, op televisie en op sociale media. Overal zien we de leukste producten voorbij komen. Toevallig precies zo’n zomerjurkje waar je naar op zoek was, popt op op het scherm van je telefoon. Gepersonaliseerde advertenties noemen we dat, maar kun je dat zo noemen? Zegt je koopgedrag iets over je persoonlijkheid? In zekere zin misschien wel, je opvoeding beïnvloed je koopgedrag voor een groot gedeelte. Als je thuis zelf altijd zuinig moest omgaan met je geld zal je koopgedrag anders zijn dan voor iemand die van zijn ouders altijd alles kreeg wat hij of zij maar wilde. Toch gaat het een beetje ver om te zeggen dat je bezittingen deel zijn van je karakter.

Shoppen maakt gelukkig, volgens een onderzoek van marketingwetenschapster Esther Jaspers. Je kunt er een adrenalinespurt van krijgen en je lichaam maakt dan dopamine aan, een stof die je een geluksgevoel kan geven. Het is op die manier dus `goed´ voor de mens, maar is het ook goed voor de wereld? Het gaat zo gemakkelijk en lijkt onschuldig om iets te kopen, maar het totaal van deze consumptie voert grote problemen met zich mee. Zoals schadelijke stoffen die vrijkomen, verspilling en vervreemding.

Een Franse filosoof die veel kritiek heeft op de consumptiemaatschappij is Jean Baudrillard. Vervreemding is volgens hem een van de nadelige gevolgen van de consumptiemaatschappij. Met elke aankoop komt de mens verder van zichzelf af te staan. Dat gebeurt doordat de mens door consumptiegoederen wordt verleid en alleen hier nog maar oog voor heeft. Daardoor heeft hij geen idee meer waar hij aan toe is en wat hij werkelijk nodig heeft.

Die nieuwe lipgloss is dan misschien het zonnetje van je dag, maar op de achtergrond hangen veel donkere wolken. Milieuvervuiling en verspilling, maar ook de slimme marketingtrucs die onze keuzes beïnvloeden. De marketingtrucs die ons als pionnen heen en weer schuiven, terwijl we denken zelf op het idee zijn gekomen om iets te kopen. Gelukkig worden we ons steeds bewuster van ons koopgedrag, maar er valt nog veel te verbeteren. Kopen zorgt voor voldoening, maar droogt ons tegelijkertijd ook uit. Maakt ons dorstig naar het kopen van meer en meer producten.

Bronnen:

Schilten, W. , 2018, 6 december, Eindelijk bewijs, shoppen maakt ons echt gelukkiger, geraadpleegd op 10 juli 2021 , https://www.harpersbazaar.com/nl/mode-juwelen/a25421426/onderzoek-shoppen-maakt-gelukkig-esther-jaspers/

Historisch Nieuwsblad, 2020 7 april, Jean Baudrillard, geraadpleegd op 10 juli 2021, https://www.historischnieuwsblad.nl/sleutelfiguur/jean-baudrillard/

Geef een antwoord